CYBER PRZEMOC

Cyberprzemoc to przemoc z użyciem urządzeń elektronicznych, najczęściej telefonu bądź komputera. Bywa określana także jako cyberbullying, nękanie, dręczenie, prześladowanie w internecie. Niezależnie od określenia, jej celem zawsze jest wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Cyberprzemoc to – podobnie jak przemoc tradycyjna – regularne, podejmowane z premedytacją działanie wobec słabszego, który nie może się bronić.

Do najczęstszych form cyberprzemocy należą:

• agresja słowna, np. wyzywanie na czatach internetowych, zamieszczanie komentarzy na forach internetowych w celu ośmieszenia, sprawienia przykrości lub wystraszenia innej osoby;
• upublicznianie upokarzających, przerobionych zdjęć i filmów;
• zamieszczanie przykrych komentarzy na profilach innych osób w portalach społecznościowych;
• włamanie na konto i podszywanie się pod kogoś;
• szantażowanie;
• ujawnianie sekretów;
• wykluczanie z grona „znajomych” w internecie;
• celowe ignorowanie czyjejś działalności w sieci.

Jak widać, mianem cyberprzemocy możemy określać wiele zachowań. Mają one wspólny mianownik – ofiarę, sprawcę, a bardzo często także świadków agresji.

Ilu uczniów doświadcza cyberprzemocy i co na ten temat wiedzą ich rodzice i opiekunowie? Dane znajdziemy w raporcie z badania „Nastolatki 3.0” z 2020 r. Okazuje się, że prawie 75% rodziców twierdzi, że ich dzieci nie doświadczyły przemocy internetowej, zaś 15% przyznaje, że nie ma wiedzy na ten temat. Z kolei 23% dzieci deklaruje, że zna to zjawisko z autopsji, a tylko część rodziców (10%) zdaje sobie z tego sprawę.

Brak wiedzy dorosłych o negatywnych doświadczeniach online ich pociech może być wynikiem niskiej świadomości na temat cyberzagrożeń lub braku własnych doświadczeń dotyczących agresji elektronicznej (tylko ok. 7% dorosłych: rodziców/opiekunów prawnych wskazuje na takie doświadczenie). Jest to również związane z niezgłaszaniem przez nastolatki osobom dorosłym swoich cyfrowych problemów.

Jak zauważyć problem cyberprzemocy? Porady dla rodziców

Niestety, wciąż niezbyt często dziecko lub nastolatek przyznaje się do bycia prześladowanym przez rówieśników. W grę wchodzi ogromne poczucie wstydu oraz obawa o jeszcze bardziej nasilone wyśmiewanie się po omówieniu sprawy z rodzicami lub/i nauczycielami. Dorośli mają także czasami tendencje do umniejszania problemów nieletnich, co może dodatkowo pogorszyć stan psychiczny atakowanego w szkole dziecka. Ważne jest zwracanie uwagi na sygnały, które mogą wskazywać, że dziecko może być ofiarą internetowej przemocy.

Oto kilka zachowań, które powinny niepokoić rodziców:

• Dziecko zaczyna unikać szkoły, szuka wymówek, aby zostać w domu.
• Unika kontaktów z kolegami/koleżankami lub przeciwnie – wdaje się w kłótnie lub bójki.
• Rzadziej niż dotychczas korzysta z telefonu, przestaje korzystać z mediów społecznościowych.
• Obsesyjnie sprawdza wiadomości w telefonie, e-maile, swoje profile na portalach społecznościowych – ale nic nie sprawia mu radości, wręcz przeciwnie, jest coraz bardziej przygnębione i sfrustrowane.
• Pojawiają się zmiany nastroju i zachowania.

Jeżeli rozpoznamy wyżej wymienione niepokojące objawy, porozmawiajmy z dzieckiem. Zapoznajmy się z faktami, logicznie oceńmy sytuację. Wysłuchajmy, wspierajmy, nie oceniajmy. W przypadku, gdy z dzieckiem dzieje się coś złego, a nam nie udaje się do niego dotrzeć, skontaktujmy się z instytucjami, które będą mogły Wam pomóc.

Działania profilaktyczne

Warto działać profilaktycznie i uczyć zasad bezpiecznego korzystania w sieci już w momencie, gdy dajemy dziecku pierwszy tablet czy smartfon do ręki. Wtedy też trzeba pamiętać o programach kontroli rodzicielskiej, które pomogą zabezpieczyć młodych użytkowników internetu przed potencjalnie szkodliwymi treściami i kontaktami. Rozmawiając ze starszym dzieckiem, zapytajmy, czy wie, jak można zgłaszać naruszenia regulaminu w mediach społecznościowych (np. obraźliwe komentarze, ośmieszające zdjęcia) i jak blokować osoby, które mu dokuczają.
Oto kilka praktycznych porad do wykorzystania podczas rozmowy z dzieckiem o bezpieczeństwie w sieci i ochroną przed cyberprzemocą.

• „Dodawaj do znajomych lub obserwujących tylko konta, o których wiesz, że są utworzone przez znane ci osoby”. Jeśli dziecko dodaje profile społecznościowe nieznanych właścicieli, daje to takim kontom dostęp do informacji o nim, a te mogą być wykorzystane do anonimowego dręczenia. Trudno będzie wtedy o namierzenie sprawcy nękania, odpowiedzialność za nękanie może się rozmyć.
• „Nie poddawaj nikomu swoich haseł”. Niektóre dzieci i nastolatki podają swoje hasła przyjaciołom i traktują to jako oznakę zaufania. Niestety daje to także możliwość podszywania się pod Twoje dziecko w sieci.
• „Sprawdź swoje ustawienia prywatności”. Warto korzystać z narzędzi pozwalających na ograniczanie widoczności wpisów na mediach społecznościowych. Ustawiajmy je tak, aby nasze wpisy, zdjęcia czy filmiki mogły oglądać tylko osoby dodane do grona znajomych. Konta można zablokować także tak, aby nie było możliwości udostępniania postów dalej.
• „Pomyśl, zanim cokolwiek opublikujesz”. Jeśli dziecko publikuje prywatne przemyślenia, zdjęcia oraz nagrania, mogą tym samym zachęcać internetowych trolli do dodawania negatywnych komentarzy. Pamiętajmy, że wszystko może zostać zachowane jako zrzut ekranu, może zostać pobrane na dysk komputera i powielane bez wiedzy dziecka (oraz jego rodziców).
• „Powiedz rodzicowi, nauczycielowi lub innemu zaufanemu dorosłemu, gdy czujesz się zaniepokojony daną sytuacją w internecie”. Nauczenie dziecka tego, żeby otwarcie rozmawiało o swoich przyjemnych oraz przede wszystkim nieprzyjemnych doświadczeniach w sieci, daje szanse na zauważenie rozmów, komentarzy lub reakcji, które noszą znamiona zachowań cybrerprzemocowych.

Więcej informacji na temat tego jak rozmawiać z dzieckiem, które dotknęła cyberprzemoc lub które jest sprawcą cyberprzemocy, znajdziesz w naszym poradniku „Cyberprzemoc – włącz blokadę na nękanie”.

Gdzie rodzic i dziecko mogą szukać pomocy?

Istnieją różne zespoły i linie pomocowe zajmujące się sprawami dotyczącymi bezpieczeństwa dzieci, także w sieci. Na stronach internetowych tych instytucji znajdziemy informacje i wskazówki, które podpowiedzą, jak rozwiązać problem cyberprzemocy. Z takiej pomocy mogą także skorzystać dzieci – dla nich prowadzone są specjalne strony internetowe i infolinie.

800 100 100 – TELEFON DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI
Bezpłatna i anonimowa pomoc telefoniczna i online dla rodziców/opiekunów i nauczycieli, którzy potrzebują wsparcia i informacji w zakresie przeciwdziałania przemocy, a także pomocy psychologicznej dzieciom przeżywającym kłopoty i trudności, takie jak: agresja i przemoc w szkole, cybeprzemoc i zagrożenia związane z nowymi technologiami, wykorzystanie seksualne, kontakt z substancjami psychoaktywnymi, depresja i obniżony nastrój, myśli samobójcze, zaburzenia odżywiania. Linia czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach 12.00–15.00. Więcej informacji na stronie https://800100100.pl/

116 111 – TELEFON ZAUFANIA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
Bezpłatny i anonimowy telefon dla dzieci i młodzieży prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Telefon działa codziennie – 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę. Dzieci i młodzież mogą także zarejestrować się na stronie internetowej i napisać wiadomość do konsultantów pełniących dyżur online. Więcej informacji na stronie https://116111.pl/

800 12 12 12 – DZIECIĘCY TELEFON ZAUFANIA RZECZNIKA PRAW DZIECKA
Bezpłatna działająca całodobowo telefoniczna linia interwencyjna dla dzieci i młodzieży. Osoby dorosłe mogą zgłaszać problemy dzieci lub rażące zaniedbania względem nich. Telefon działa codziennie – 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę. Więcej informacji na stronie https://brpd.gov. pl/telefon-zaufania

DYŻURNET.PL
Zespół ekspertów NASK, działający jako punkt kontaktowy do zgłaszania nielegalnych treści w internecie, szczególnie związanych z seksualnym wykorzystywaniem dzieci. Zgłoszenia o potencjalnie nielegalnych treściach można przekazywać za pomocą formularza, na adres e-mailowy lub za pomocą infolinii 0 801 615 005. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie https://dyzurnet.pl/